Danas Teodorova subota

Pravoslavni vjernici obilježavaju danas Teodorovu (Todorovu) subotu, posvećenu Svetom  velikomučeniku Teodoru Tironu. Teodorova ili Todorova subota, odnosno Todorica, je prva subota Vaskršnjeg posta i posvećena je događaju koji se desio sa Sv. velikomučenikom Teodorom Tironom i koljivom.

Sveti Teodor Tiron (umro 306.) je hrišćanski svetitelj i velikomučenik. Njegove svete mošti nalaze se u sremskom manastiru Hopovu, na Fruškoj gori.

Ovaj svetitelj je prvi svetac-zaštitnik grada Venecije, koga je kasnije naslijedio Sveti Marko.

EVO KAKVI SU OBIČAJI I ŠTA RADITI DANAS

Običaj je da se vjernici na današnji dan, koji su cijelu nedjelju postili pričešćuju. Nekada su se na ovaj dan pričešćivali i đaci.

Za Svetog Todora vjeruje se da je zaštitnik stoke, poglavito konja, pa se ovaj dan naziva još i Konjski dan – kada se konji ne prežu (u kola) već samo jašu.

U takovskom kraju ovaj svetac se slavi, jer se vjeruje da liječi od padavice. Seljaci u to vrijeme odlaze u obližnje manastire sa bolesnima, pale svijeće i mole se svecu za zdravlje.

Teodorova ili Todorova subota uvijek pada u prvu subotu Velikog Vaskršnjeg posta, pa je zbog toga „pokretan“ praznik.

Todorovu subotu, ili Todoricu slavio je esnaf pekara.

Srbi u Vojvodini vjeruju da noću u oči svetog Todora jašu povorke bijelih konja. Među njima je predvodnik hromi konj. Postoji vjerovanje da je i sam Sveti Todor jahao takvog hromog konja, pa se zato može čuti i naziv Hroma subota.

Trke konja su se na ovaj dan organizovale u Šumadiji. Uopšte, u mnogim selima se konji jašu, i pokazuju po selima.

Srbi, Makedonci i Bugari vjeruju da Sv. Todor, u vidu noćnog jahača tokom Todorove nedjelje može da donese bolesti i ludilo.

Na Todoricu po prvi put izlaze zmije nakon zimskog mirovanja.

Na Kosovu misle da je nekada sveti Teodor upravljao zmijama koje su imale noge. Kad su zmije počele da ujedaju ljude, on se naljuti na njih, oduze im noge, a ljude nauči kako da ih tuku štapovima i hvataju.

Ovog dana u selima istočne Srbije priprema se žito, odnosno, koljivo, kao za svaku Krsnu slavu. Pravi se i kolač na kome se obavezno nalaze ukrasi u obliku konja ili potkovice.

Na taj dan se pali smeće (radi zaštite, tj. za zdravlje konja i porodice, radi odavanja poštovanja demonima i kao zaštita od zmija). 

Žene na Todorovu subotu ne smiju da peru kosu, u kući se ne smije paliti vatra (jer demoni ne vole dim), a djecu treba okupati prije konjskih trka.

Izuzetno, ako je neophodno, dijete se i na taj dan može okupati, ali se obavezno stavlja potkovica u korito s vodom. Mnogi i danas vjeruju da potkovica donosi sreću. Todorov kult, kao ostatak tračkog konjanika, prisutan je u Istočnoj Srbiji, dok je u drugim djelovima gotovo nestao.

Nevjeste se na Todorovu subotu ne češljaju zbog zmija ( one se nalaze u konjskoj dlaci).

U selima leskovačkog Pomoravlja kažu da na dan Todorice Kraljević Marko jaše svog šarca na moru.

Teodorova subota je dan kada su mehandžije i kafedžije u požarevačkom kraju držale svoj esnafski pir.

O POREKLU PRAZNIKA

Sveti Teodor Tiron ima svoj praznik 2. marta (po gregorijanskom kalendaru), kada se slavi njegov spomen, a danas se pominje samo njegovo čudo iz četvrtog veka. Naime, u vrijeme velikog gonjenja hrišćana, car Julijan Odstupnik je izdao naredbu da se u Carigradu sve namirnice na pijaci poprskaju krvlju idolskih žrtava, da bi se hrišćani, jedući ih, oskrnavili za vrijeme Časnog posta.

Arhiepiskopu carigradskom Evdoksiju javi se sv. Teodor Tiron, i otkrije mu tu zlu namjeru cara. Na pitanje vladike šta da jedu hrišćani koji poste, svetac je objasnio kako da kuvaju pšenicu i miješajući je sa medom prave koljivo.

Od tada je ostalo da hrišćani prve subote Časnog posta kuvaju žito, koje se u crkvi osveštava i time proslavljaju sv. Teodora.