Moj grad:Ranko Petković

U današnjoj rubrici Moj grad približili smo vam lik i djelo prof. dr Ranka Petkovića.

Ranko Petković je postao poznat, ne samo u sredini iz koje potiče, već i na daleko širim prostorima. Rođen je 1926. godine u Gradišci, u trgovačkoj porodici Petković. Njegov otac, Branko Petković bio je poznati gradiški trgovac između dva svjetska rata. Kuća u kojoj su živjeli Petkovići bila je među najvećim i najljepšim onog vremena, obrasla bršljanom, nalazi se i danas na savskom keju.

Rano djetinjstvo Ranko je  provodio u Gradišci. Sa svojim vršnjacima polazi i na vrijeme završava osnovnu školu, a zatim kao odličan učenik nastavlja školovanje u Nižoj realnoj gimnaziji u Gradišci. Nižu gimnaziju završava u aprilu ratne 1941. godine. Te godine, ubrzo poslije okupacije Kraljevine Jugoslavije, Gimnazija prestaje sa radom, a svim đacima su uručena svjedočanstva o završenim odgovarajućim razredima te škole, pa i Ranku.

Njemačkom okupacijom tadašnje Jugoslavije i stvaranjem Nezavisne Države Hrvatske, uspostavlja se u Gradišci, kao i u drugim mjestima širom BiH, zloglasna ustaška vlast. Ubrzo po uspostavljanju vlasti, ustaše počinju teror nad gradiškim trgovcima, zanatlijama i ostalim viđenijim Srbima. Prijetnje ubistvima, pa i ubistvom gradiškog prote i narodnog poslanika Dušana Subotića, te hapšenjima, progonima i drugim vrstama maltretiranja i zastrašivanja, viđenijim gradiškim Srbima ne ostaje ništa drugo nego da s porodicama napuste Gradišku i da,  kao izbjeglice ili izgnanici, traže spas u Srbiji.

Na izgnanstvo je bio prinuđen i Branko Petković, koji s porodicom ljeta 1941 , kada i većina viđenijih gradiških Srba, napušta Gradišku i nastanjuje se u Beogradu.

Po dolasku u Beograd, Ranko nastavlja dalje školovanje. Po završetku gimnazije upisuje se na Pravni fakultet Beogradskog univerziteta. Kao dobar  i vrijedan student, studije prava završava u roku. Nakon kraćeg vremenskog perioda brani doktorsku disertaciju na temu „ Neutralnost u političkom i pravnom poretku Ujedinjenih nacija”.

Nakon završetka Drugog svjetskog rata, Ranko Petković s porodicom  vraća u Gradišku. Tokom kraćeg boravka u Gradišci, iako tek student, ostao je zapažen i zapamćen održavši nekoliko zanimljivih i nadahnutih predavanja građanima Gradiške na temu političkih odnosa u međunarodnoj zajednici nakon završetka rata. Zbog obaveza koje su ga čekale, ubrzo napušta svoje rodno mjesto i odlazi u Beograd gdje započinje svoju novinarsku i naučnu karijeru.

Ranko Petković se vrlo rano počeo baviti novinarstvom i publicistikom. Od 1947. godine  postaje spoljnopolitički komentator lista Borba, a ubrzo i jedan od urednika u tom listu. Godine  1954. prelazi na rad u uredništvo časopisa Međunarodna politika, preuzimajući dužnost urednika. Uskoro postaje pomoćnik glavnog i odgovornog urednika, a zatim sve do 1999. godine, obavlja dužnost glavnog i odgovornog urednika i direktora pomenutog časopisa.

Pored rada u novinarstvu, Ranko Petković se bavio i predavačkom djelatnošću- profesurom.       U svojstvu profesora univerziteta predavao je jedno vrijeme na postdiplomskim studijama novinarstva na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Kao vrstan novinar i predavač, predavao je analitičko novinarstvo na više novinarskih škola : Institutu za novinarstvo u Beogradu, Udruženju novinara Srbije i na Univerzitetu Braća Karić.

Cijenjen i poštovan od mnogih evropskih autoriteta struke kojoj je pripadao, učestvovao je i u radu poznatih naučnih skupova u više evropskih zemalja: Velikoj Britaniji, Njemačkoj, Holandiji, Italiji, Španiji … Bio je predsjednik Jugoslovenskog udruženja za međunarodno pravo i potpredsjednik Foruma za međunarodne odnose Evropskog pokreta Srbije.

U toku svog  dugogodišnjeg intelektualnog rada Petković  je objavio tridesetak knjiga, među kojima su i Subjektivna istorija jugoslovenske diplomatije 1943-1991, Dvadeset godina Ujedinjenih nacija, Dvadeseti vijek na Balkanu – Versaj, Jalta, Dejton, Lokalni ratovi i svetski mir, Jugoslavija i svet u posthladnoratovskoj eri, te druge iz oblasti politike, diplomatije, novinarstva i međunarodnog prava. Objavio je i nekoliko romana, među kojima: Crna legija, Sastanak u ponoć, Posle policijskog časa… U svojim romanima Petković opisuje život iz beogradskog podzemlja, a napisao je i roman iz oblasti naučne fantastike, a u koautorstvu je objavio knjigu iz oblasti špijunaže, pod naslovom Tajna špijuna Borisa Nječkina.

Pored objavljenih knjiga, Ranko Petković je objavio i veći broj članaka, komentara, analiza i studija u raznim dnevnim i nedjeljnim listovima, te raznim časopisima i publikacijama. Mnoge njegove knjige i članci su prevedeni na više stranih jezika, između ostalih na engleski, njemački, francuski, ruski, kineski.

 

Njegovo značajno stvaralačko djelo čini  ga poznatim i priznatim u naučnim i stučnim krugovima iz oblasti međunarodnog prava, politike, diplomatije, novinarstva, ne samo u razmjerima prethodne Jugoslavije, već i u široj međunarodnoj zajednici.

Preminuo je 26. januara 2000. godine.

Pročitajte u nastavku tekst dr Ranka Petkovića koji je objavljen u listu Politika 1995. godine

 

MOST NA SAVI

Postoje mostovi legende koji su ušli u istoriju i literaturu: Na Drini ćuprija, Kameni most u Mostaru, Most na Žepi. Njima će se , možda, pridružiti i Most na Savi koji spaja i razdvaja  Bosansku Gradišku, na teritoriji Republike Srpske, odnosno Bosne i Hercegovine i Staru Gradišku, u Zapadnoj Slavoniji, koja je „ reintegrisana „ u Republiku Hrvatsku. Kako smo čuli, nedavno je delimično srušen, ljudskom rukom ili udarom groma, u sklopu dramatičnih zbivanja na toj „ granici svetova „.

U vreme kada se Stara Gradiška nalazila u Austrougarskoj monarhiji, a Bosanska Gradiška u Otomanskoj imperiji, a i kasnije, kada su Austrijanci prisajedinili Bosnu i Hercegovinu, trgovci i begunci su sa jedne obale prelazili na drugu skelom, kako su je nazivali na hrvatskoj strani.

U doba Kraljevine Jugoslavije postojao je pontonski most, koji je u letnjim žegama mirisao na katran i konjsku balegu. Ali, već tada, neposredno pored njega, građen je i pred sam Drugi svetski rat izgrađen prelep gvozdeni most, koji je u elegantnom luku premostio ne samo Savu , već i gotovo polovinu Bosanske Gradiške.

Kada su Nemci u aprilu 1941. došli do Bosanske Gradiške , jedna jedinica jugoslovenske vojske je brzopleto digla u vazduh  most, misleći da će zaustaviti trupe Vermahta. Vojnici napadnute kraljevine, koji su sa puškama na gotovs zauzeli busiju iza kamenih delova ograde na savskom keju, odoše nenadano kako su i došli, a Nemci postaviše vojne pontone i za tili čas premostiše reku.

Novopečene vlasti Nezavisne Države Hrvatske vratiše pontonski most i postaviše „dežurne „ sa čakljama da otiskuju leševe Srba,  ustaških žrtava, za koje su bile privezane table sa natpisom „ besplatan put za Beograd „ !

Pred sam kraj rata , na tom pontonskom mostu ustaše su poklale i gurnule u reku nekoliko stotina Srba, mahom siromaha, pokrštenih ili nepokrštenih, koji su ostali u Bosanskoj Gradiški, i bili na domaku nade da će preživeti strahovladu NDH.

Bežeći ustaše su porušile pontonski most, tako da sam 1945. vraćajući se iz izbeglištva ili prognaništva, prešao iz Stare Gradiške u Bosansku Gradišku kompom.

Ne dugo posle toga, podignut je novi gvozdeni most iz američkih vojnih rezervi, sastavljen od delova koji su ko zna na kojoj evropskoj reci do tada bili, a sada dovezeni da spoje dve jugoslovenske narodne ili socijalističke republike Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku.

Rugoban i privremen, dugo je služio svojoj nameni, dok nije sagrađen novi most na Savi, o kome je reč u ovom kratkom i neveselom prisećanju. Kao ni sudbina ljudi, tako ni sudbina Mosta na Savi , njegovim delimičnim rušenjem u maju 1995. nije zanavek završena.