Primadona iz gradiške Srpske varoši
U današnjem izdanju rubrike “Moj grad” govorili smo o prvoj bosanskohercegovačkoj profesionalnoj glumici, Ljubici Stefanović, rođenoj Lazić.
Ljubica Lazić Stefanović, prva bosanskohercegovačka profesionalna glumica rođena je u Bosanskoj Gradišci, 1888. godine. Publicista i pozorišni istoričar Marko Marković bilježi da je rođena u porodici Lazić, koja bavila trgovinom kao i većina srpskih porodica koje su živjele u ondašnjoj gradiškoj Srpskoj varoši.
Godine 1906. u Gradišci gostuje društvo putujućih glumaca pod rukovodstvom Čiča Miše Miloševića. Sedamnaestogodišnja Ljubica napušta svoj dom i pridružuje se Miloševićevoj glumačkoj družini.
Nije jasno, napisao je u svojoj knjizi “Grimizna ogrlica“ Vojislav Vujanović, novinar, pozorišni kritičar, hroničar, porijeklom iz Gradiške, kakav se to plamen uskovitlao u duši mlade, sedamnaestogodišnje djevojčice, odgajane u maloj, palanačkoj sredini, da se odvaži na bijeg i priključi “čeljadi sojtarija“, odbačenim, prezrenim i prokletim.
Prva uloga joj je bila Evica u komediji “Ljubavno pismo” srpskog književnika Koste Trifkovića. Nije poznato koliko je Ljubica Lazić ostala u trupi Čiča Miše Miloševića, niti gdje je sve nastupala sa njima.
Pred Prvi svjetski rat obrela se u Beogradu, gdje je glumila kod kafane „Takovo“, tada već pomenuta sa udanim prezimenom Stefanović. Sam rat ju je zatekao u Kragujevcu odakle je, preživjevši Albansku golgotu stigla u Marsej, pa u Bokonjano na Korzici, gdje je povremeno glumila za srpske ratne izbjeglice smještene u tom području.
Poslije rata vratila se u Beograd, odakle je ubrzo otišla u Sarajevo da bi se pridružila prvom ansamblu sarajevskog pozorišta, formiranog 4. oktobra 1920. Ansambl se sastojao od 31 člana, 13 glumica i 18 glumaca. Prije konačne adaptacije zgrade sarajevskog Društvenog doma u Narodno pozorište, ansambl je svoj prvi nastup imao 27. decembra 1920. u Tuzli, u hotelu „Bristol“. U prvoj predstavi koju su izveli, Šantićevoj “Hasanaginici”u režiji Nikole Hajduškovića, Ljubica Stefanović je tumačila Eminu, Hasanaginu sestru. Glumila je i u prvoj predstavi izvedenoj u novootvorenom Narodnom pozorištu u Sarajevu, 1. novembra 1921.
Ljubica Stefanović je postala jedna od okosnica ovog pozorišta. Do Drugog svjetskog rata kroz njega je prodefilovalo oko 270 glumaca, pri čemu Ljubica Stefanović spada među prvih deset s obzirom na broj ostvarenih uloga. Svoju zadnju rolu igrala je 22. decembra 1943. u predstavi “Kad ja pođoh na Bendbašu, na vodu”, u kojoj je tumačila glavnu žensku ulogu.
Marko Marković piše da su se u početku u njenom repertoaru nalazile „naivke, a zatim je prešla na tumačenje karaktera iz našeg malovaroškog i seoskog života“. Igrala je uloge iz „domaćeg i ruskog klasičnog repertoara“ sa elementima „naoko tvrdih, robusnih, svađalačkih“ osoba, ali i „žena meke prirode i dobra srca, žena prostosrdačnih a otvorenih“. Književnik i kritičar Borivoje Jevtić osvrnuo se na glumački lik Ljubice Stefanović u svojoj studiji izdatoj 1931, “Deset godina Sarajevskog pozorišta”: „Naročitu pažnju zaslužuje g-đa Ljubica Stefanović, takođe jedna od onih glumica koje su se ugradile u osnove Sarajevskog pozorišta. Vesela i živahna, ona i epizode tako nezahvalnih uloga kakve su uloge sluškinja, oživljuje onom rasnošću i tipičnom glumačkom krvlju od kojih i tamne pozornice dobijaju svoju svjetlost i svoju vatrenu boju.“
Prema jednim podacima, umrla je 21. novembra 1946, dok drugi izvor navode da je umrla 1949. U sjećanje na Ljubicu Lazić Stefanović grad Gradiška planira da do kraja godine organizuje prvi festival pozorišta Republike Srpske koji bi i bio nazvan po njoj – “Ljubica”
N. Ristić