Sjećanje na proboj jasenovačkih logoraša 22. aprila 1945. godine
Proboj jasenovačkih logoraša dogodio se 22. aprila 1945. godine. Tada je oko 600 muškaraca iz logora Ciglana pokušalo proboj, a preživjelo ih je stotinjak. Isti dan počeo je i proboj zatočenika iz Kožare. Od njih 167 spasilo se samo 11.
Među stradalima za 1.337 dana postojanja logora Jasenovac bilo je više od 20.000 djece.
Oko 600 preživjelih logoraša pokušalo je na današnji dan 1945. godine u očajničkom jurišu na stražare da se dokopa slobode, a među njima je bio i Mile Ristić iz Gradiške koji je uspio da savlada stražara i preuzme mitraljez.
U Miljevićima u Gradišci je 16. jula 2017. godine otkrivena spomen-bista narodnom heroju Mili Ristiću koji je jedan od zaslužnih za proboj jasenovačkih logoraša 22. aprila 1945. godine kada je oslobođeno više od 80 logoraša najvećeg koncentracionog logora Jasenovac u NDH.
Spomen-bistu otkrili su načelnik opštine Gradiška Zoran Adžić, predstavnik OO SUBNOR-a Gradiška Ostoja Popović i unuk Mile Ristića, Branislav Ristić.Vijence i cvijeće na spomen-bistu položile su delegacije Opštine Gradiška, SUBNOR-a Republike Srpske, OO SUBNOR-a Gradiška i Laktaši, Boračke organizacije Gradiška, Organizacije porodica poginulih i nestalih Gradiška, Udruženja književnika Gradiška, predstavnici mjesne zajednice, mještani i članovi porodice Mile Ristića.
Otkrivanju spomen-biste Mili Ristiću 2017. godine prisustvovao je i Ilija Ivanović iz Gornjih Podgradaca, posljednji živi učesnik proboja logoraša 1945. godine.
Ilija Ivanović iz Gornjih Podgradaca kod Gradiške preminuo je 17. septembra 2019. godine u 91. godini.
Ivanović je o zvjerstvima u logoru Jasenovac i učešću u proboju govorio za mnoge medije, te sve opisao i u svojoj knjizi „Svedok jasenovačkog pakla“.
On je sa 14 godina odveden u Jasenovac iz rodnih Gornjih Podgradaca, u kolonama u kojima su bili brojni civili iz potkozarskog kraja, među kojima djeca, žene i stari. U Jasenovcu je proveo tri godine, a nakon probija u kojem je učestvovao sa drugim logorašima, vratio se u rodno selo 26. aprila 1945. godine.U Jasenovcu je stradalo 27 članova njegove porodice. Ivanoviće je bio učitelj u potkozarskim selima i profesor u srednjoj školi u Zenici.
Narod Kozare i Potkozarja je najviše stradao u Drugom svjetskom ratu, a rijetki su imali tu sreću da prežive strahote logora.
Sistem koncentracionih logora Jasenovac predstavlja najveće stratište u Drugom svjetskom ratu na teritoriji nekadašnje Jugoslavije.
Međunarodna komisija za istinu o jasenovačkom sistemu hrvatskih koncentracionih logora zaključila je da je u Jasenovcu i Donjoj Gradini ubijeno više od 700.000 Srba, 80.000 Roma i 23.000 Jevreja.