Vladika Jovan: Biblioteka pakračko-slavonske eparhije čuva neprocjenjivo svjetsko blago

U Domu kulture u Novoj Gradišci 28. januara održana je Svetosavska akademija „Vo vijeki vjekov“ , koja se već tradicionalno održava petu godinu za redom na poziv paroha novogradiškog Ognjena Tendžerića i u prisustvu vladike pakračko-slavonskog gospodina Jovana.

Vladika pakračko-slavonski gospodin Jovan rekao je da ovakve akadmije pokazuju da je narod u Slavoniji  duhovno živ i da veliki blagoslov predstavlja dolazak braće iz Republike Srpske.

On je istakao da Srpska pravoslavna crkva i pakračko – slavonska eparhija radi na jačanju vjere srpskog življa na ovim prostorima i trenutno su četiri projekta prioritet ove eparhije.

“Imamo četiri projekta koja su prioritet. To je prije svega Pakrac, kao prestonica episkopije koji čuva najznačajniju srpsku biblioteku zapadno od Drine i Dunava a kojoj smo vratili u život poslije skoro 80 godina. To je širom svijeta poznata biblioteka  koja pokazuje kakvo blago čuva crkva i srbi u Zapadnoj Slavoniji. Kada bi se sabrale sve stare rukopisne i štampane knjige koje ima Republika Srpska to nije ni polovina pakračke biblioteke. Neke knjige pakračke biblioteke su jedini primjerci na svijetu” rekao je vladika Jovan.

Eparhijska pakračka biblioteka „krije“ neprocjenjivo svjetsko kulturno blago, čije su mnoge knjige i rukopisi pod zaštitom države.

Stara je praktično koliko i Britanska biblioteka, oko 250 godina. Riječ je jednoj od najstarijih srpskih institucija kulture u Hrvatskoj.  Prva izdanja Rusoa i Voltera, sabrana djela Žila Verna na francuskom, prvo izdanje sabranih djela Fridriha Ničea iz 1901, Služebnik iz 1519. godine, jedini primerak na svijetu samo su dio vrijedne zbirke. Tu je i jedna od dvije preostale knjige našeg prvog dramaturga Joakima Vujića, zatim „Ravnorečko evanđelje“ iz 16. vijeka, prvo izdanje Vukovog Rječnika iz 1818. i jedno od rijetkih sačuvanih prvih izdanja Vukovog Novog zavjeta. Na svijetu postoji pet primjeraka Vukovog Novog zavjeta ali jedini koji je Vuk potpisao nalazi se u Pakracu. Vuk je knjigu 12. septembra 1847. godine poklonio „njegovoj ekselenciji Josifu Rajačiću“.

Čuvena biblioteka za dlaku je izbjegla tužnu sudbinu. U februaru 1992. godine, hrvatski vojnici iznijeli su je u dvorište Vladičanskog dvora s namjerom da izbrišu svaki trag postojanja pravoslavlja u tim krajevima. Spasio ju je Ivan Hiti, profesor iz Varaždina, oficir u rezervi. Prenio ju je u Zagreb i predao stručnjacima Nacionalne i sveučilišne knjižnice. Hiti je zbog toga platio visoku cijenu – izbačen je iz Hrvatske vojske i u Varaždinu više nije mogao da nađe posao. Od patrijarha srpskog Irineja u Beogradu, 2013. godine, za herojski podvig primio je Orden Svetog cara Konstantina.

Ogromnim naporima vladike Jovana, i uz veliku finansijsku pomoć države, a zatim i Kancelarije za saradnju sa crkvama i vjerskim zajednicama Vlade Srbije, i privatnih donatora, potpuno je obnovljeno južno krilo Vladičanskog dvora, neophodno za svakodnevno funkcionisanje, dok je na centralnom dijelu, gde će se i nalaziti knjižni fond, obnova u toku.

Biblioteka ima više od 20.000 probranih izdanja. Među tim izuzetno vrijednim knjigama je čak 40 iz čuvene Vukovićeve štamparije, Skadarske štamparije, iz Mrkšine crkve kod Valjeva, kao i „Beogradsko četverojevanđelje“, prva beogradska štampana knjiga iz 1552. Godine.

Želja srpskog sveštenstva i naroda je da Vladičanski dvor bude ponovo ono što je bio do 1941. godine, kada su u ovom kraju živjeli ugledni srpski intelektualci i čuveni episkopi – kulturni centar.

Vladika Jovan je rekao da je drugi bitan projekt za srbe u Zapadnoj Slavoniji manastir Jasenovac koji je autentični duhovni srpski memorijal koji će sačuvati naša stradanja na ovom području.

“Tamo monahinje žive duhovnim životom. Manastir posjećuju brojni episkopi i narod, sam carigradski patrijarh je posjetio Jasenovac. Mi smo postigli suštinu koja se sastoji u tom da se Jasenovac posjećuje. Sada kada je tamo manastir naš čovjek ima mjesto gdje da zakuca na vrata i da ga dočeka molitva i topla riječ”, rekao je vladika Jovan.

Manastir Jasenovac sa crkvom posvećenom Rođenju Svetog Jovana Preteče pripada Slavonskoj eparhiji SPC i predstavlja njeno sjedište.

Crkva je sagrađena 1775. godine. Razorena je na početku Drugog svetskog rata 1941. godine rukama prvih jasenovačkih logoraša. Garaža koja je bila u sastavu crkve bila je dio Koncentracionog logora Jasenovac.

Hram je obnovljen i ukrašen 1984. godine.

Tokom ratnih sukoba pri raspadu bivše SFRJ 1991. godine crkva je ponovo oštećena, a maja 1995. u operaciji Bljesak je oskrnavljena i devastirana.

Godine 2000. crkva je ponovo obnovljena i tada episkop slavonski Sava Jurić proglašava jasenovačku crkvu Rođenja Svetog Jovana Krstitelja za manastir. Danas je ovaj manastir istovremeno i rezidencija Episkopa slavonskog.

Po riječima vladike Jovana bitan dio projekta je duhovna i fizička obnova  manastir Orahovica, kao i Kućanci rodno mjesto Patrijarha srpskog Pavla gdje je osveštana crkva u kojoj je kršten a koja je bila srušena 1991 godine.

Vladika Jovan je naglasio da su to četiri projekta koja srpskom narodu obezbjeđuju budućnost i opstanak na ovim krajevima.